Μια σημαντική καινοτομία για την επιβίωση του εγκεφάλου και τον περιορισμό των βλαβών που μπορεί να προκαλέσει ένα τραύμα ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο έκαναν επιστήμονες στις ΗΠΑ. Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Yale ανέπτυξαν τη νέα πειραματική τεχνική «BrainEx», και με τη χρήση της κατάφεραν να αποκαταστήσουν για πρώτη φορά την κυκλοφορία στις εγκεφαλικές αρτηρίες και την κυτταρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο χοίρων, τέσσερις ολόκληρες ώρες μετά το θάνατό τους.
Αυτό επιτρέπει την καλύτερη δοκιμή πειραματικών φαρμάκων για τον εγκέφαλο, αλλά και τη μελέτη ορισμένων αναζωογονημένων λειτουργιών του νεκρού εγκεφάλου, χωρίς όμως να επανέρχονται σε αυτόν οι ανώτερες λειτουργίες, όπως η αντίληψη και η συνείδηση.
Η επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή νευροεπιστήμης Νενάντ Σέσταν, διοχέτευσε ένα ειδικό χημικό διάλυμα που αντικατέστησε το αίμα στους εγκεφάλους 32 χοίρων που είχαν αποκοπεί από το υπόλοιπο σώμα. Όπως διαπίστωσε, επανήλθαν αρκετές βασικές κυτταρικές λειτουργίες που μέχρι σήμερα οι ειδικοί πίστευαν ότι σταματούν μερικά δευτερόλεπτα μετά τη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλο.
«Ο άθικτος εγκέφαλος ενός μεγάλου θηλαστικού διατηρεί μια έως τώρα άγνωστη ικανότητα, για αποκατάσταση της κυκλοφορίας και ορισμένων μοριακών και κυτταρικών δραστηριοτήτων αρκετές ώρες μετά τη διακοπή της κυκλοφορίας», δήλωσε ο Σέσταν. Όμως, όπως διευκρίνισε ο συνεργάτης του Ζβόνιμιρ Βρσέλια, «σε καμία στιγμή δεν παρατηρήσαμε το είδος της οργανωμένης ηλεκτρικής δραστηριότητας που σχετίζεται με την αντίληψη, την επίγνωση ή τη συνείδηση. Από κλινική άποψη, δεν ήταν εγκέφαλος ζωντανός, αλλά κυτταρικά δραστήριος».
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, ο κυτταρικός θάνατος μέσα στον εγκέφαλο συνήθως θεωρείται μια γρήγορη και μη αναστρέψιμη διαδικασία. Όταν σταματά η τροφοδοσία του με αίμα και οξυγόνο, η ηλεκτρική δραστηριότητά του και οι ενδείξεις συνείδησης εξαφανίζονται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια ενεργοποιείται ένας βιολογικός μηχανισμός που οδηγεί στην ευρεία και μη αναστρέψιμη καταστροφή του εγκεφάλου.
Ωστόσο φαίνεται πως αυτό δεν συμβαίνει πάντα άμεσα, αφού όπως διαπιστώθηκε κατά την έρευνα επανήλθαν λειτουργίες των εγκεφαλικών κυττάρων παρόλο που είχαν περάσει τέσσερις ολόκληρες ώρες από το θάνατο, έστω και αν αυτό δεν ισοδυναμεί με «ανάσταση» του εγκεφάλου ως ενιαίας οντότητας.
Η μερική αποκατάσταση της μεταθανάτιας λειτουργίας αφορά τους νευρώνες και τις συνάψεις τους, τα βοηθητικά γλοιακά κύτταρα και τα κύτταρα των αγγείων του εγκεφάλου.
Η σχετική έκθεση δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature και ξεκαθαρίζει ότι σε κανέναν εγκέφαλο δεν υπήρχαν αναγνωρίσιμα ηλεκτρικά σήματα που σχετίζονται με τη φυσιολογική εγκεφαλική λειτουργία, συνεπώς δεν μπορεί να γίνει λόγος για «ανάσταση».
Ζητήματα βιοηθικής και νευροηθικής
Η νέα τεχνική χρηματοδοτήθηκε από την Πρωτοβουλία «Brain» των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ και θα βοηθήσει τις βιοϊατρικές έρευνες στον εγκέφαλο και τη μελέτη των σχετικών παθήσεων. Ωστόσο, παράλληλα εγείρει ερωτήματα σχετικά με την κυρίαρχη επιστημονική αντίληψη για την αμεσότητα και τη μη αναστρέψιμη φύση της διακοπής ορισμένων εγκεφαλικών λειτουργιών μετά το θάνατο.
Όπως είπαν οι ερευνητές, προς το παρόν είναι ασαφές κατά πόσο η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί και στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Επίσης, παραμένει άγνωστο αν είναι εφικτή η πλήρης μεταθανάτια αποκατάσταση (έστω για ένα διάστημα) της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου μέσω του «BrainEx» ή άλλου παρεμφερούς συστήματος.
Είναι προφανές ότι η έρευνα αυτού του είδους σε ανθρώπους εγείρει ζητήματα στο πεδίο της βιοηθικής, και ειδικότερα της νευροηθικής. Γι’ αυτό οι επιστήμονες δήλωσαν ότι κάθε μελλοντική εφαρμογή σε νεκρό άνθρωπο θα γίνει υπό αυστηρή ηθική εποπτεία, ενώ ο διευθυντής του Διεπιστημονικού Κέντρου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Yale Στίβεν Λέιθαμ ξεκαθάρισε ότι «η αποκατάσταση της συνείδησης ποτέ δεν υπήρξε στόχος αυτής της έρευνας».
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
