Ραγδαία αύξηση στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη σημειώνει η πώληση λαθραίου καπνού, στερώντας εκατομμύρια ευρώ από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, εξαιτίας μη καταβληθέντων φόρων.
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) αναφέρει ότι οι λόγοι για την αύξηση δεν είναι ακόμη σαφείς, ενώ για την άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο επέκτασης του συστήματος ειδικών φόρων κατανάλωσης στον ακατέργαστο καπνό.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο από την Crime & Tech, μια spin-off εταιρεία του Πανεπιστημίου Cattolica del Sacro Cuore και του Transcrime, το εμπόριο χύμα καπνού παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Ειδικότερα, το 2015 σε ολόκληρη την Ευρώπη πάνω από το 48% του συνολικού όγκου του καπνού καταναλώθηκε παράνομα.
Μόνο στην ΕΕ η ποσότητα λαθραίου καπνού που καταναλώθηκε σε οκτώ κράτη μέλη αντιπροσώπευε το 32,2% της συνολικής κατανάλωσης.
Σε τουλάχιστον εννέα ευρωπαϊκές χώρες, επτά εκ των οποίων βρίσκονται στα Βαλκάνια, ο όγκος λαθραίου καπνού αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής ποσότητας καπνού που καταναλώνεται. Οι χώρες αυτές είναι το Μαυροβούνιο, η Σερβία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Πολωνία, η Κροατία, η Σλοβακία, η Αλβανία, το Κόσοβο και η Βουλγαρία.
Μαζικές φορολογικές ζημίες
Η μελέτη εκτιμά ακόμη ότι το λαθρεμπόριο καπνού δημιουργεί έλλειμμα περίπου 1 δισ. ευρώ στα φορολογικά έσοδα για τα κράτη μέλη.
Η Πολωνία έχει ήδη πληγεί σοβαρά, ενώ στην Κροατία η ενδεχόμενη απώλεια εσόδων εκτιμάται σε 88,9 εκατομμύρια ευρώ, με τον καπνό να αντιπροσωπεύει ένα εντυπωσιακό 84,9% του μεριδίου συνολικής κατανάλωσης.
OLAF: Η κατάσταση παραμένει ασαφής
Η EURACTIV επικοινώνησε με το γραφείο Τύπου της OLAF, το οποίο ανέφερε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ήδη γνωστά, ενώ επιβεβαίωσε την αύξηση των κατασχέσεων μεγάλων ποσοτήτων καπνού στην Ευρώπη.
«Ωστόσο, ο λόγος αυτής της αύξησης δεν είναι επί του παρόντος σαφής», ανέφερε σε γραπτή απάντηση. Δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί εάν πρόκειται κυρίως για ένα εγχώριο πρόβλημα που αφορά τους καπνοκαλλιεργητές σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ ή εάν υπάρχουν ευρύτερες επιπτώσεις στις παράνομες εισαγωγές από τρίτες χώρες, πρόσθεσε.
«Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, οι χώρες που πλήττονται στην ΕΕ φαίνεται να είναι η Πολωνία, η Ελλάδα, η Κροατία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σλοβενία», τόνισε η OLAF.
Προβλέψεις για επέκταση του συστήματος ειδικών φόρων κατανάλωσης
Απαντώντας σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση, ο αρμόδιος Επίτροπος για τον Προϋπολογισμό, Günther Oettinger, αναγνώρισε ότι το λαθρεμπόριο χύμα καπνού αποτελεί ένα «διαρκώς αυξανόμενο και ανησυχητικό φαινόμενο».
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κατάστασης, η Επιτροπή θα προβεί σε αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα βιομηχανοποιημένα καπνά, ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Ένα από τα ζητήματα που εξετάζει η Επιτροπή στο πλαίσιο αυτό είναι, η δυνητική επέκταση του συστήματος ειδικών φόρων κατανάλωσης στον ακατέργαστο καπνό, ο οποίος, μέχρι στιγμής, είναι απαλλαγμένος», σημείωσε ο κ. Oettinger.
Από την πλευρά του, εκπρόσωπος Τύπου της Επιτροπής δήλωσε στη EURACTIV, ότι τα κράτη μέλη ανέθεσαν στην Κομισιόν την επανεξέταση του ισχύοντος κανονισμού που διέπει τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στον καπνό. Η δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις πιθανές επιλογές αναθεώρησης των κανόνων έχει ολοκληρωθεί.
«Εν τούτοις, πριν λάβουμε οποιαδήποτε απόφαση, θα πρέπει, επίσης, να προβούμε σε εκτίμηση των επιπτώσεων, εξετάζοντας λεπτομέρειες τεχνικής φύσεως», επεσήμανε ο εκπρόσωπος, υπογραμμίζοντας ότι είναι πολύ νωρίς για να προβλεφθούν τα συμπεράσματα αυτής της αναθεώρησης.
«Η Επιτροπή θα ακούσει με προσοχή τις εθνικές κυβερνήσεις και θα εξετάσει πλήρως τα αιτήματα και τις απόψεις τους […] θα υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι για να εγκριθεί οποιαδήποτε πρόταση απαιτείται η ομόφωνη στήριξη και των 28 κυβερνήσεων», πρόσθεσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Όπως ανέφεραν ανώνυμες πηγές στη EURACTIV, η προσθήκη ενός συγκεκριμένου προϊόντος στο σύστημα ειδικών φόρων κατανάλωσης δεν σημαίνει αναγκαστικά την επιβολή πρόσθετου φόρου σε αυτό, αλλά διευκολύνει την παρακολούθηση.
Η «επέκταση του συστήματος ειδικών φόρων κατανάλωσης» αναφέρεται στο σύστημα κυκλοφορίας και ελέγχου ειδικών φόρων κατανάλωσης (EMCS), το οποίο παρακολουθεί τις μεταφορές προϊόντων που υπόκεινται στο καθεστώς αυτό εντός της ΕΕ, μέχρις ότου καταβληθούν οι δασμοί ή πραγματοποιηθούν εξαγωγές των εμπορευμάτων.
Κεντρική ιδέα αποτελεί η επέκταση του προαναφερθέντος συστήματος στον ακατέργαστο καπνό, παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κυκλοφορία του, γεγονός που θα συμβάλλει στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου.
Οι ίδιες πηγές συμπλήρωσαν, ότι θα πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά τα οφέλη του ενισχυμένου ελέγχου και το κόστος συμμόρφωσης.
