Μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου που είχε στόχο την ανατροπή του Ταγίπ Ερντογάν, ο τουρκικός στόλος δεν είχε κάνει την εμφάνισή του στο Αιγαίο προκειμένου να πραγματοποιήσει στρατιωτικά γυμνάσια. Για διάστημα έξι μηνών, τουρκικά πολεμικά πλοία έκαναν κινήσεις στο Αιγαίο, όχι όμως και στρατιωτικές ασκήσεις με μαζική συμμετοχή ναυτικών μονάδων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού.
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Ερντογάν προχώρησε σε εκκαθαρίσεις αξιωματικών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων οι οποίοι κατηγορήθηκαν σαν γκιουλενιστές ή επικρίθηκαν πως τήρησαν στάση ουδετεροφιλίας προς τους πραξικοπηματίες. Το τουρκικό πολεμικό ναυτικό επλήγη από τις εκκαθαρίσεις ανωτάτων στελεχών που θεωρήθηκαν αντι-Ερντογανικοί. Οι πληροφορίες που υπάρχουν αναφέρουν ότι εκατοντάδες αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του τουρκικού πολεμικού ναυτικού εκδιώχθηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις ή φυλακίστηκαν με την κατηγορία ότι είναι γκιουλενιστές και είχαν στόχο την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης. Ωστόσο, επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των αξιωματικών που απομακρύνθηκαν από το τουρκικό πολεμικό ναυτικό δεν υπάρχουν.
Από τις 15 Ιουλίου και μετά, τα τουρκικά πολεμικά πλοία που είχαν εμφανιστεί στο Αιγαίο έπλεαν σαν μεμονωμένες μονάδες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις κινούνταν σε μικρούς σχηματισμούς από τρία-τέσσερα πλοία ή έκαναν μικρής κλίμακας γυμνάσια.
Έπειτα από έξι μήνες απραξίας που ο τουρκικός στόλος έμοιαζε με... φάντασμα, πριν από περίπου 48 ώρες τουλάχιστον 15 τουρκικά πολεμικά πλοία, μεταξύ των οποίων φρεγάτες και υποβρύχια, έκαναν μαζικά την εμφάνισή τους στο Αιγαίο και έκαναν ασκήσεις με πραγματικά πυρά.
Τα τουρκικά πολεμικά πλοία και υποβρύχια έκαναν ακόμη και νυχτερινά γυμνάσια, τη νύχτα της Πέμπτης 12 Ιανουαρίου προς την Παρασκευή 13 του μήνα γύρω από την περιοχή του κόλπου Ξηρού.
Οι κινήσεις των τουρκικών πολεμικών πλοίων θεωρήθηκαν ασυνήθιστες, με δεδομένο ότι είχε προηγηθεί μια μεγάλη περίοδος έξι μηνών σχετικής απραξίας.
Τα ναυτικά παρατηρητήρια στα νησιά αλλά και τα πολεμικά πλοία του ελληνικού στόλου που συμπτωματικά βρίσκονταν στο Αιγαίο για άσκηση έρευνας και διάσωσης το διήμερο Πέμπτης και Παρασκευής κατέγραφαν τις κινήσεις των Τούρκων προκειμένου να διαπιστωθεί τι συμβαίνει.
Αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι πέραν της έντονης κινητικότητας που καταγράφηκε τη νύχτα της 12ης Ιανουαρίου λόγω της νυχτερινής άσκησης των Τούρκων, την ίδια ώρα που στη Γενεύη Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, από κοινού με τους υπουργούς Εξωτερικών της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Βρετανίας διαπραγματεύονταν το Κυπριακό, την Παρασκευή οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις αναδιπλώθηκαν και ξαναμπήκαν στα στενά επιστρέφοντας στους ναυστάθμους τους.
