Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 -

Εσείς ξέρετε ποια είναι η προέλευση της τράπουλας;



Η πραγματική προέλευση της τράπουλας πάντως ακόμη και σήμερα αποτελεί ένα άλυτο μυστήριο. Σίγουρα πια μπορούμε να εικάσουμε ότι προήλθε από την ανατολή. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν δημιούργημα των Αράβων, άλλοι των Ινδών ή των Αιγύπτιων. Την πατρότητα των παιγνιόχαρτων διεκδικούν πολλές χώρες, το πιο πιθανό είναι ωστόσο η Κίνα –χώρα στην οποία εφευρέθηκε το χαρτί– να γνώριζε τη χαρτοπαιξία πολύ πριν από τον 12ο μ.Χ. αιώνα. Υπάρχει και ένας μύθος ότι τα χαρτιά γεννήθηκαν στο βασίλειο του Σεν-Χο.

«…Ο περιορισμός εκεί στο ανάκτορο λέγεται ότι  ήταν κουραστικός και ανιαρός για τις 300 παλλακίδες του Κινέζου αυτοκράτορα του 12ου αιώνα, Σεν –Χο. Κάθε τόσο οι κοπέλες που δεν άντεχαν πια, ξεγλιστρούσαν μέσα στη νύχτα και βάδιζαν προς τη λίμνη, όπου αθόρυβα και αποφασιστικά έπεφταν μέσα. Πότε – πότε οι φρουροί έπιαναν κάποια από αυτές, καθώς επιχειρούσε το τελευταίο αυτό ταξίδι, και της ζητούσαν να εξηγήσει γιατί αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει. Η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: η πλήξη… Ο Σεν –Χο κάλεσε λοιπόν τους σοφούς του και τους ζήτησε να βρουν ένα φάρμακο για την ανία. Μετά από λίγο καιρό εμφανίστηκε ένας σοφός κρατώντας μια συλλογή από μικρές, ωραία διακοσμημένες πλάκες από ελεφαντόδοντο, με τις οποίες όπως έλεγε, μπορούσε να παίξει κανείς πολλά παιχνίδια. Ο αυτοκράτορας ενθουσιάστηκε, όπως και οι κοπέλες. Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και οι τριακόσιες έπαιζαν μετά μανίας!...»

Η τράπουλα θεωρήθηκε εξέλιξη των «κινέζικων ντόμινο» . Αρκετοί ιστορικοί, λαμβάνοντας υπόψη τις ομοιότητες των κινέζικων χαρτονομισμάτων με τα κινέζικα παιγνιόχαρτα, συμπεραίνουν ότι η εποχή εμφάνισης των δύο δεν μπορεί να διαφέρει πολύ κι επομένως τοποθετούν τη γέννηση των παιγνιόχαρτων γύρω στον 9ο μ.Χ. αιώνα στην Κίνα. Υπάρχει όμως και η εκδοχή τα παιγνιόχαρτα να ήταν σύγχρονα ή σχεδόν σύγχρονα με την ανάπτυξη των γραφικών τεχνών, οπότε με βάση αυτή τη λογική θα μπορούσαν να προέρχονται από τους Κινέζους, αλλά και από τους Αιγυπτίους, τους Άραβες ή τους Ινδούς, λαούς δηλαδή στους οποίους έχει αποδοθεί κατά καιρούς η επινόηση των γραφικών τεχνών. Πιθανή είναι και η άποψη ότι τα παιγνιόχαρτα επινοήθηκαν στην Ινδία γύρω στο 900 μ.Χ και εμφάνιζαν πολεμικές αναπαραστάσεις, ενώ υπάρχει και η περίπτωση να πρωτοεμφανίστηκαν στην Αίγυπτο με απεικονίσεις θρησκευτικών θεμάτων. Τα πρώτα πάντως παιγνιόχαρτα χρησιμοποιήθηκαν εξίσου για την χαρτοπαιξία, όσο και για την χαρτομαντεία.

Στην Ευρώπη…

Ο χρόνος  εισαγωγής τους στην Ευρώπη αποτελεί επίσης θέμα που έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις, όχι λιγότερες από το ζήτημα της καταγωγής τους. Οι επικρατέστερες θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα χαρτιά εισήχθησαν στην Ανατολική Ευρώπη από τους Τσιγγάνους ή τους Τατάρους, ενώ εξίσου πιθανό είναι οι Άραβες ή οι Αιγύπτιοι να τα διέδωσαν διαμέσου της Ιταλίας και της Ισπανίας. Τα παιχνίδια με χαρτιά πρωτοεμφανίζονται στην Ιταλία το 1350 και στην Ισπανία το 1371 και σιγά σιγά όλη η Γηραιά Ήπειρος αρχίζει να «κολλάει» ..Τα πρώτα ευρωπαϊκά παιγνιόχαρτα κατασκευάζονται στην Ιταλία και είναι τα γνωστά ταρό, που χρησιμοποιούνται κυρίως για την πρόβλεψη του μέλλοντος και διαφέρουν από τα παιγνιόχαρτα που εισήχθησαν από την Ανατολή. Στην αρχή όλα τα χαρτιά είναι ζωγραφισμένα στο χέρι και γι’ αυτό κοστίζουν πολύ ακριβά, όμως η κατάσταση ανατρέπεται γρήγορα χάρη στην εφεύρεση της ξυλογραφίας. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν για τη νέα «μανία» όρους παραπλήσιους του (playing) cards, που έλκουν την καταγωγή τους από το λατινικό charta, δηλαδή χαρτί. Η λέξη τράπουλα πάντως, προέρχεται από την ιταλική λέξη trappola που σημαίνει δόλος, παγίδα.

Τα σύμβολα Κούπες (Hearts), Σπαθιά (Clubs), Μπαστούνια (Spades) και Καρό (Diamonds), εμφανίζονται για πρώτη φορά στα γαλλικά τραπουλόχαρτα του 1480 και αντιπροσωπεύουν μεσαιωνικές τάξεις ανδρών:

– Οι κούπες συμβολίζουν τον κλήρο, την ιεροσύνη

– Τα σπαθιά τους άρχοντες και τους ευγενείς

– Τα μπαστούνια την αγροτική τάξη και

– Τα καρό την πλούσια εμπορική τάξη.

Από τις ιταλικές τράπουλες των ταρό που αριθμούσαν 56 φύλλα προέκυψε σταδιακά η σύγχρονη τράπουλα των 52 φύλλων, που αναφέρεται ως «French pack» και έχει τις ρίζες της επίσης στη Γαλλία του 1600 (ή κατ’ άλλους πολύ νωρίτερα), γι’ αυτό εξάλλου και οι φιγούρες της παριστάνουν ενδυμασίες της εποχής. Σε μια τράπουλα υπάρχουν:

– 52 φύλλα, όσες και οι εβδομάδες του χρόνου

– 13 φύλλα κάθε «χρώματος» (φυλής), όσες και οι εβδομάδες μιας εποχής

– 4 «χρώματα» (φυλές), όσες και οι εβδομάδες του μήνα

– 12 φιγούρες, όσοι και οι μήνες του χρόνου.

Ο δε Άσσος μπαστούνι καλείται και «death card», διότι στην Αγγλία το 1562 ψηφίστηκε με νόμο η θανατική ποινή για όποιον πλαστογραφούσε το συγκεκριμένο «ισχυρό» τραπουλόχαρτο.

Οι γαλλικές τράπουλες, που ήταν από τις πιο φθηνές, κατέκλυσαν γρήγορα πολλές ευρωπαϊκές αγορές και αποτέλεσαν το πρότυπο για τις αγγλικές τράπουλες που εξάγονταν ακόμα και στην Αμερική.

Οι Αμερικάνοι άρχισαν να κατασκευάζουν τα δικά τους χαρτιά πολύ αργότερα (γύρω στο 1800) και οι «Γιάνκις» εισήγαγαν καινοτομίες που επιζούν μέχρι σήμερα: σχεδίασαν φιγούρες με δυο αντικριστά κεφάλια –στις δύο κορυφές του φύλλου– και τοποθέτησαν τα σύμβολα/δείκτες και στις τέσσερις γωνίες, έτσι ώστε να μη χρειάζεται κάθε φορά να αναποδογυρίζουν τα φύλλα για να τα βλέπουν σωστά. Επίσης, πλαστικοποίησαν τα χαρτιά και στρογγυλοποίησαν τις γωνίες για μεγαλύτερη αντοχή στη φθορά και καλύτερη αίσθηση στην αφή.